Powstanie listopadowe 1831 / II wojna światowa 1939
Pierwsza wzmianka o Dębem Wielkim pochodzi z 1416 roku. Była to już wtedy znacząca wieś, biorąc pod uwagę, że jej ówczesnej nazwy (Dambe) użyto do określenia położenia sąsiedniej miejscowości. W miejscu dzisiejszego zabytkowego parku już w 1616 roku znajdował się dwór (dworek), który wraz z całym terenem dzierżawy dębskiej należał do dóbr królewskich. Przez kolejnych niemal trzy wieki dzierżawa Dębe Wielkie przechodziła z rąk do rąk kolejnych królewskich popleczników by dopiero w 1837 roku stać się własnością prywatną Ferdynanda Łaszewskiego. Ostatnimi właścicielami parku i dworu w nim stojącego byli bracia Władysław i Kazimierz Tabiszewscy. Majątek ten został im odebrany z wejściem po II wojnie światowej władzy ludowej w 1945 roku.
W czasie powstania listopadowego zabytkowy park z dworem w Dębem Wielkim wraz z przyległymi gruntami był dzierżawiony przez byłego kapitana artylerii Michała Jackowskiego. Brał on udział w wydarzeniach Nocy Listopadowej w Warszawie, a po powrocie do Dębego zdołał w krótkim czasie powołać do powstania 1600 włościan, na których czele wjechał do stolicy, oddając się pod dowództwo dyktatora Józefa Chłopickiego przekazując odzyskane od złodziei pieniądze w znacznej kwocie.
Po detronizacji cara Mikołaja I wojsko carskie w lutym 1831 r. dotarło na przedpola Warszawy. Ta Szybka ofensywa została zatrzymana dopiero w bitwie pod Olszynką Grochowską. Po zimowej przerwie namówiono Wodza naczelnego gen. Jana Skrzyneckiego do wiosennej ofensywy, rozpoczętej 31 marca 1831 r. z Warszawy w kierunku wschodnim.
Zabytkowy park w Dębem Wielkim był świadkiem zwycięskiej bitwy stoczonej 31 marca 1831 r. przez żołnierzy Królestwa Polskiego pod dowództwem gen. Jana Skrzyneckiego z carskim korpusem gen. Grigorija Rosena. To tutaj, gdzie ulokowana była rosyjska bateria artylerii, bili się z Moskalami słynni „Czwartacy” z 4 Pułku Piechoty Liniowej.
W parku przed szkołą podstawową w pobliżu dawnego dworu, znajduje się pomnik upamiętniający zwycięską bitwę pod Dębem Wielkim. W latach międzywojennych jak wspominali nieżyjący już mieszkańcy Dębego Wielkiego grobami powstańców opiekowały się dzieci wraz z miejscowymi nauczycielami. W latach okupacji niemieckiej i władzy komunistycznej aż do roku 1981, zakazano czcić pamięć o powstańcach a powstanie listopadowe wykreślono z historii. Dopiero w roku 1981 uzyskano zgodę na organizację 150-tej rocznicy bitwy pod Dębem Wielkim. Z inicjatywy lokalnego historyka Jana Majszyka powołany został Społeczny Komitet Obchodów Bitwy. Na przewodniczącego został wybrany pan M. Bujalski. Postanowiono, w miejscu gdzie stał dawniej dwór – świadek walk „czwartaków” zrobić podwyższenie w kształcie szańca, który został usypany z kamieni zebranych przez dzieci i młodzież. Na tym wzniesieniu ustawiono głaz granitowy, na którym umieszczono tablicę z brązu.
Warto wspomnieć, że w tym czasie nie zezwalano na takie uroczystości. Dzięki sekretarzowi partii K. Kiradze i naczelnikowi gminy F. Szczepańskiemu, którzy wyjednali u swoich zwierzchników pozwolenie, uroczystość mogła się odbyć. Przy budowie pomnika brali aktywny udział: T. Chmielewski, J. i A. Gańko, J. Majszyk, R. Pałdyna. E. Piotrowski, M. Wszelaki, H. Zawistowski. Podczas uroczystości wartę honorową pełnili żołnierze, harcerze i strażacy. Po odsłonięciu pomnika i złożeniu wieńców, na tle pięknej, patriotycznej dekoracji, odbyła się uroczysta akademia w wykonaniu uczniów tutejszej szkoły oraz Koła Gospodyń, którym kierowała Stanisława Tomasiewicz. W uroczystości brali udział zaproszeni goście, przedstawiciele władz, kombatanci, nauczyciele, mieszkańcy Dębego Wielkiego oraz Kazimierz Władysław Tabiszewski – ostatni właściciel majątku, na terenie którego odbywała się uroczystość.
Niedaleko pamiątkowego głazu, przed parkiem, przy obecnej ulicy Braci Tabiszewskich znajduje się Krzyż na mogile „Czwartaków”. Wcześniej stał tu drewniany krzyż na mogile poległych żołnierzy z 4 Pułku Piechoty Liniowej, ale z upływem czasu krzyż spróchniał. W 1998 r. władze samorządowe postawiły nowy, metalowy, otoczony głazami. Na kamieniu umieszczono pamiątkową płytę z napisem:
„ŻOŁNIERZOM POWSTANIA LISTOPADOWEGO
IV PUŁKU PIECHOTY POLEGŁYM W DNIU 31.03.1831 R.
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI
WŁADZE SAMORZĄDOWE GMINY DĘBE WIELKIE
CZERWIEC 1998 R.
MIESZKAŃCY.”
31 marca 2001 roku, obchodzono 170 rocznicę bitwy. Po uroczystej mszy świętej koncelebrowanej z udziałem ks. biskupa Kazimierza Romaniuka w miejscowym kościele, nastąpił przemarsz pocztów sztandarowych i uczestników uroczystości pod nowo postawiony krzyż na mogile powstańców w parku, przy szkole podstawowej. Tu po modlitwie ks. biskup dokonał poświęcenia krzyża. Inicjatorem upamiętnienia mogiły „Czwartaków” był Jan Majszyk. Gospodarzem uroczystości była Rada Gminy i Zarząd Gminy Dębe Wielkie. Materiał na metalowy krzyż i pamiątkową tablicę ofiarował radny Wojciech Dzienio. Po apelu poległych wygłoszono okolicznościowe przemówienia a następnie zostały wręczone przez wójta Dariusza Krzewskiego, pamiątkowe medale. Po części artystycznej, przygotowanej przez młodzież szkolną, uczestnicy uroczystości zwiedzili wystawę historyczną poświęconą bitwie.
3 września 1939 roku w wyniku niemieckiego bombardowania spłonął dwór w parku, będący własnością braci Władysława i Kazimierza Tabiszewskich. Pomimo starań nie udało się uratować zarówno samego budynku, jak i wielu pamiątek rodzinnych. Wcześniej majątek dębski należał do rodziców braci – Józefa i Zofii Katarzyny Tabiszewskich. Przodkowie braci Tabiszewskich przekazali grunt pod budowę dębskiego kościoła a Władysław Tabiszewski był sekretarzem w zarządzie powołanej w 1926 roku straży pożarnej w Dębem Wielkim. Rodzina Tabiszewskich prowadziła do końca II wojny światowej gospodarstwo rolne w Dębem Wielkim. Władze PRL w 1945 roku przejęły majątek. W 1962 roku w pobliżu parku została wybudowana szkoła – jedna z tzw. tysiąclatek.
